Kolekcja sztuki orientalnej Ignacego Jana Paderewskiego
Kolekcja sztuki wschodniej w przeważającej części chińskiej, licząca ponad 300 obiektów pochodzących głównie z XVII – XIX wieku, mieściła się pierwotnie w szwajcarskiej willi Ignacego Jana Paderewskiego w Riond-Bosson. Zbiór w 1951 roku został przekazany Muzeum Narodowemu w Warszawie, zgodnie z wolą kompozytora zawarta w testamencie sporządzonym w 1930 roku.
Biografowie podkreślają, ze podstawa kolekcji chińskiej było nabycie przez Paderewskiego niewielkiej grupy waz, zapewne zdobionych emalią, od jednego ze szwajcarskich zbieraczy. Za czasem kolekcja rozrosła się do pokaźnych rozmiarów, prezentując wysoki poziom artystyczny. Dziś obejmuje wyroby z brązu, ceramiki (porcelany monochromatycznej, błękitno-białej i barwnej), z emalii, laki, szkła, rzeźbę w kości i kamieniu.
obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz obraz
Na tle całego zbioru bardzo efektownie przedstawia się najwyższej klasy zespół wyrobów z emalii komórkowej i emalii malowanej. Technika zdobienia metali emalią komórkową przywędrował do Chin z Bizancjum lub z Azji Środkowej czy Zachodniej (trudno ustalić jednoznaczne źródło) w epoce Tang (618-907). Swój największy rozkwit osiągnęła za czasów dynastii Ming (1368-1644), a pod rządami mandżurskiej dynastii Qing (1644-1911) została jeszcze bardziej udoskonalona. Przedmioty z emalii komórkowej nawiązują kształtem i motywami dekoracyjnymi zarówno do archaicznych brązów, jak i wyrobów z porcelany czy laki.
W kolekcji Paderewskiego spotkamy zatem kadzielnice, rozmaite naczynia rytualne, głównie ze składaniem ofiar, zdobione według dawnych wzorców, np. maską tao-tie, meandrem lei-wen, czy wzorami geometrycznymi. W kolekcji występują zarówno wazy, dzbanki, talerzyki, czarki, puzderka pokryte ornamentem roślinnym, przedstawiające świat chińskich symboli czy zdobione pejzażem. Do najczęściej stosowanych form dekoracyjnych, poza kwiatami chryzantemy, peonii lub śliwy, należy zaliczyć wić lotosową, okalającą całą powierzchnię naczynia. Tło na ogół ma barwę turkusową (Chińczycy doszli do perfekcji w jej uzyskiwaniu), a główne motywy zdobnicze wykonane są w kolorach: zielonym, czerwonym, żółtym, czarnym i białym.
Inną technikę emalierską w kolekcji Ignacego Paderewskiego prezentują naczynia ozdobione emalią malowaną. Ta technika dotarła do Chin z Francji z końcem XVII wieku, a ośrodkiem, gdzie zaczęto je z powodzeniem wytwarzać stał się Kanton, stad określenie „emalia kantońska”. Wyroby z emalii malowanej wykonywano głównie na rynek europejski, ale także znajdowały odbiorców w Indiach, Iranie oraz innych krajach Azji. Dekoracja, która pojawiła się na emalii, często łączy chińskie motywy roślinne, krajobrazowe, symbole religijne z elementami obcymi, zapożyczonymi przez Chińczyków, a formy na ogół nawiązują do ceramicznych czarek i talerzyków.
Obok emalii w zbiorze dominują różne typy porcelany. Pojawiają się pochodzące z XVII, XVIII i XIX wieku naczynia dekorowane kobaltem podszkliwnie, tzw. porcelana błękitno-biała i malowane naszkliwnie wielobarwnymi emaliami, czerwienią żelazową i złotem. Wśród zabytków z dekoracją kobaltową na uwagę zasługują wyroby pochodzące z czasów dynastii Ming, w tym szczególnie cenny talerz z dekoracją w typie „kwiaty i ptaki” datowany na przełom wieków XV i XVI (?). Wyroby z porcelany kształtem zbliżone są do archaicznych brązów lub stanowią nowsze formy. Spotykamy tu wazony, talerze, półmiski, czarki, donice, naczynia na pędzle, tabakierki zdobione ornamentem roślinnym, motywami symbolicznymi, scenami figuralnymi i pejzażem. W kolekcji ważne miejsce zajmują też naczynia z porcelany monochromatycznej, krytej jednobarwnym szkliwem w typie „byczej krwi” (sang de boeuf), a także brązowym, niebieskim, turkusowym, zielonym (seladonowym) i żółtym, czy piękne przykłady białej porcelany, tzw. blanc de Chine. Są to w większości wazony, misy i talerze.
Na uwagę zasługują również ciekawe drobne przedmioty rzeźbione w nefrycie czy innych kamieniach, również w kości. Zauważa się tu wyraźny wpływ kształtów i ornamentyki naczyń brązowych. Interesujące są także płaskorzeźby przedstawiające pejzaże, kwiaty i zwierzęta. Nefryty i brązy miały w starożytności charakter symboliczny, otaczano je kultem. Z czasem dominować zaczęły ich dekoracyjne funkcje, wypierając inne związane z rytuałem czy religią.
Pokaźny zbiór kadzielnic różnej wielkości, o zróżnicowanych formach stanowi podstawę zespołu wyrobów z brązu. Zdobione są płatkami złota, ażurem, inkrustowane, ryte, dekorowane figurkami zwierząt, postaciami, istotami mitologicznymi. Poza kadzielnicami spotykamy jeszcze naczynia obrzędowe, duże wazy, kilka dzwonów, czy statuetki o znaczeniu religijnym. Wyroby z brązu datowane są głównie na XVIII i XIX wiek.
Nie można także pominąć w całej kolekcji wyrobów z rzeźbionej monochromatycznej, czerwonej laki – techniki wynalezionej i wprowadzonej do powszechnego użytku właśnie w Chinach, w epoce Ming. Kształty i ornamentyka inspirowane są przede wszystkim ceramiką: puzderka, czarki, tace zdobione motywami roślinnymi, pejzażem, chińskimi symbolami, pochodzące z XVIII i XIX wieku.
Na koniec warto wspomnieć o grupie naczyń szklanych. W Chinach produkowano szkło nieprzejrzyste, często kolorowe, różowe lub żółte. Odlewano je w formach i stąd niekiedy widoczne są półprzejrzyste zdobienia, pojawiają się również dekoracje malowane farbami emaliowymi. W kolekcji znajdujemy nieduże szklane przedmioty, takie jak czarki, wazoniki, misy.
Obecnie większą część kolekcji sztuki Dalekiego Wschodu, jak również pojedyncze przykłady japońskiego rzemiosła artystycznego ze zbiorów Ignacego Jana Paderewskiego, udostępniono w Muzeum Wnętrz w Otwocku Wielkim w formie stałej ekspozycji.